Heilige Ibis

Threskiornis aethiopicus (Latham) 1790


Inleiding

De laatste jaren worden er meer en meer Heilige Ibissen gezien in Nederland. Zo werd b.v. op de nieuwsgroep nl.vogels.vogelaar op 13 feb. 2001 gemeld dat er 5 exemplaren op het Quackjeswater zaten.

Geciteerd:
"Tussen de Lepelaars op het Quackjeswater nabij Rockanje bevonden zich ook vijf Heilige Ibissen. (Foto's aanwezig.) Deze waren druk bezig met takken. Vorig jaar werd deze (ontsnapte) soort ook al waargenomen, toen betrof het een enkel exemplaar. Broedgevallen zijn naar mijn weten niet bekend in West-Europa." 
 

 

Heilige Ibissen, foeragerend Waverveen 9 mei 2001; Copyright Harry Zoutendijk

Voorjaar 2001 ben ik eens op zoek gegaan naar waarnemingen van Heilige Ibissen in verschillende vogeltijdschriften, o.a.: Grauwe Gors, Vogeljaar, Archief Werkgroep Avifauna Drenthe en heb wat internetsites afgestruind. In een paar dagen kon ik 33 waarnemingen traceren. Een oproep via EBNNL leverde al gauw een stroom van waarnemingen op. Er zitten er blijkbaar meer dan we denken. Met het idee dat de soort wel eens heel snel succesvol zou kunnen gaan broeden in Nederland ben ik voorjaar 2001 deze site begonnen. Slechts één jaar later is het succesvol broeden van de Heilige Ibis in Nederland een feit.

De Heilige Ibis is Nederland een exoot en wordt daarom niet "meegenomen" door de CDNA als dwaalgast. Ook in het SOVON BSP-nb project doet die (nog?) niet mee. Reden om hier alle mijn bekende waarnemingen eens op een rijtje te zetten.

Volgens de literatuur is dichtstbijzijnde broedgebied van de Heilige Ibis gelegen in de (wat er nog van over is) moerasgebieden van Zuid-Irak. In Afrika, ten zuiden van de Sahara behoort de Heilige Ibis tot de wijdverspreide en tamelijk gewone broedvogelsoorten van moerasgebieden.

In Nederland worden dus de laatste tien jaar in toenemende mate Heilige Ibissen gezien. Af en toe zelfs in groepen, getuige de foto op deze pagina, genomen op 9 mei 2001 in Waverveen ten westen van de Vinkeveensche Plassen (Copyright Harry Zoutendijk). De enige (tot op heden) mij bekende vrijvliegende vogelpark-ibissen bevinden zich in Avifauna in Alphen a/d Rijn. Hoeveel er hiervan nu precies vrij rondvliegen en waar deze vogels zich ophouden is niet helemaal duidelijk. Meer over deze groep is te vinden onder "Waarnemingen NL"


Herkomst

Over de herkomst van de rest van de Heilige Ibissen is in de Nederlandse vogelliteratuur weinig terug te vinden. In het overzicht van exoten in Nederland ( Lensink 1996 ) wordt de Heilige Ibis niet genoemd.
In de "EBCC Atlas of European Breeding Birds" ( Hagemeijer & Blair 1997 ) wordt de Heilige Ibis in Europa nog niet als broedvogel gemeld. In Frankrijk was echter eind jaren tachtig / begin van de jaren negentig, een sterk groeiende populatie Heilige Ibissen ontstaan. Het bestaan van deze vrijvliegende Heilige Ibissen was tijdens het schrijven van de atlas wel bekend, maar omdat deze vogels nog sterk afhankelijk leken van een nabij gelegen vogelpark, zijn ze toentertijd niet opgenomen.
De Avifauna van Nederland deel 1 ( van den Berg & Bosman 1999 ) vermeldt de vermoedelijke herkomst van deze dieren: Frankrijk. De soort was nog geen broedvogel in Nederland en het aantal waarnemingen was tot voor kort dermate laag dat niemand kon vermoeden dat deze soort nog eens tot de toekomstige broedvogels zou kunnen gaan behoren. De vogels welke in Nederland worden gezien zijn niet afkomstig uit Afrika of Irak, maar waarschijnlijk uit het vogelpark "Avifauna" in Alphen a/d Rijn en mogelijk voor een deel uit Frankrijk. In deel 2 van de Avifauna van Nederland (Algemene en schaarse vogels in Nederland) ( Bijlsma et al. 2001 ) wordt de Heilige Ibis nog steeds niet gemeld en ook in de "Atlas van de Nederlandse Broedvogels" ( SOVON Vogelonderzoek Nederland 2002 ) worden nog net geen broedgevallen gemeld.

Franse Ibissen die uitzwermen zouden in Nederland gezien kunnen worden. Het aantal waarnemingen in Nederland neemt sterk toe en de eerste broedgevallen deden zich hier voor in 2002. Ook in Italië is de Heilige Ibis broedvogel, en vrijvliegende vogels die (nog) bij een vogelpark horen kun je ook in Duitsland en in Nederland tegenkomen. (zie overzicht europa)


Ringen

In Frankrijk worden de vrijvliegende Heilige Ibissen ook geringd door:  Loïc Marion
Univ. de Rennes
Labo d'Evolution des Systèmes Naturels et Modifiés
Av. Du Général Leclerc
35042 Rennes
Cedex, France.
E-mail: Loïc Marion<Loic.Marion@univ-rennes1.fr>
Jaarlijks worden hier al tussen de 80 en 180 ( ! ! ! ) vogels geringd.
De vogels worden geringd bij Grand-Lieu Lake, Loire-Atlantique, France, (47° 06' N, 001° 40' W) en in Brière. 
Meer hierover op de website "European colour-ring Birding":
http://home.planetinternet.be/~pin02658/cr-SacredIbis.htm

Foto: Lieuwe Dijksen: Birds of Tigray,Ethiopia Plaatjes


Links

http://www.bird-stamps.org

Logo's

       Naar The British Ornithologists' Union - Online
        The British Ornithologists' Union
En hun lijfblad heet,
hoe kan het ook anders:
Naar het tijdschrift Ibis

E-mail:
Michel Klemann
Het Zwanevlot 106
7206 CE Zutphen